Πριν ακόμη δημιουργήσει ο Θεός τον κόσμο (το φως, τον ουρανό, τη γη, το νερό, τα φυτά, τα ζώα, τον άνθρωπο) είχε δημιουργήσει τους Αγγέλους.
«Πιστεύω εἰς ἕναν Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητήν οὐρανοῦ καί γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων», λέμε στο Σύμβολο της Πίστεως μας, στο Πιστεύω.
- Πού ζουν οι Άγγελοι;
Οι Άγγελοι λοιπόν είναι πραγματικές υπάρξεις, όχι μυθικές.
Είναι ουράνιες υπάρξεις, ασώματες, δηλ. δεν έχουν υλικό σώμα σαν το δικό μας, δεν έχουν ανάγκες, δεν φθείρονται, ούτε πεθαίνουν.
Ο Θεός έπλασε τους αγγέλους από άπειρη αγάπη και αγαθότητα. Χαίρονται βλέποντας συνεχώς το πρόσωπο του Θεού και αυτή είναι κατ΄ εξοχήν η ζωή τους.
- Είναι πολλοί;
Ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος γύρω από τον θρόνο του Θεού, μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων. Διακρίνονται σε 9 τάγματα ή ταξιαρχίες: τους Αγγέλους, τους Αρχαγγέλους, τις Αρχές, τις Δυνάμεις, τις Κυριότητες, τις Εξουσίες, τους Θρόνους, τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ. Έχουν ξεχωριστή προσωπικότητα και δικό τους όνομα. Η Αγία Γραφή μάς αναφέρει τα ονόματα τριών Αγγέλων: του Γαβριήλ, του Μιχαήλ, και του Ραφαήλ, ενώ η παράδοση μάς αναφέρει και τον Ουριήλ.
- Ποιο είναι το έργο τους;
Γεμάτοι ευγνωμοσύνη υμνολογούν συνεχώς τον Θεό. Αυτό αυθόρμητα πηγάζει από τους ίδιους, καθώς ατενίζουν το κάλλος του Θεού και τα μεγαλεία της δημιουργίας Του.
Άλλο έργο τους, μετά την ακατάπαυστη δοξολογία του Θεού, είναι η διακονία τους προς τον Θεό, καθώς αποστέλλονται από Εκείνον προς τους ανθρώπους για να φανερώσουν το θέλημα του Θεού και να φροντίσουν για τη σωτηρία των ανθρώπων.
Στην Παλαιά Διαθήκη, ο αρχάγγελος Μιχαήλ εμφανίσθηκε στη θυσία του Αβραάμ και απέτρεψε τη θυσία του γιού του Ισαάκ. Τον Αβραάμ επισκέπτονται στη σκηνή του τρεις άνδρες, που εμφανίζονται στις εικόνες με τη μορφή Αγγέλων, εικονίζοντας τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Άγγελος του Θεού ήταν που οδήγησε το λαό του Ισραήλ στη φυγή από την Αίγυπτο, οδηγώντας τους στη Γη της Επαγγελίας.
Τούς βλέπουμε φυσικά να διακονούν και στα γεγονότα της ζωής του Χριστού.
Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανακοίνωσε στον ιερέα Ζαχαρία, πως η σύζυγος του Ελισάβετ θα γεννήσει τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αυτός έφερε το χαρμόσυνο μήνυμα στην Μαριάμ την ημέρα του Ευαγγελισμού πως θα γίνει η μητέρα του Χριστού. Αυτός ανακοίνωσε στους βοσκούς τη γέννηση του Χριστού, εμφανίστηκε στον Ιωσήφ και στους σοφούς μάγους πού έρχονταν από την Ανατολή για να προσκυνήσουν τον νεογέννητο Χριστό.
Άγγελος του Θεού βρισκόταν δίπλα στον Χριστό και Τον ενίσχυε στον κήπο της Γεθσημανή, το βράδυ που προσευχόταν λίγο πριν Τον συλλάβουν οι στρατιώτες και Τον οδηγήσουν στο Σταυρό.
Άγγελος λαμπροφορεμένος ανακοίνωσε στις Μυροφόρες γυναίκες την Ανάσταση του Χριστού. Άγγελοι βρίσκονται στην Ανάληψη του Χριστού και λένε στους μαθητές ότι ο Χριστός θα έλθει και πάλι στον κόσμο. Άγγελοι ενισχύουν τους Αποστόλους στο έργο τους να διαδώσουν το Ευαγγέλιο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε όλη τη Θεία Λειτουργία κάνουμε διαρκώς αναφορά στους Αγγέλους.
Ο ιερέας στη μικρή είσοδο καλεί τους Αγγέλους για να λιτανεύσουν μαζί το Ευαγγέλιο.
Κατόπιν ψάλλουμε τον τρισάγιο ύμνο «Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἄγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς», τον οποίο λένε οι Άγγελοι διαρκώς στον Θεό.
Την ώρα του Χερουβικού ύμνου, «μυστικά και πνευματικά εικονίζουμε τα χερουβείμ» («οἱ τά Χερουβείμ μυστικῶς εἰκονίζοντες»), και υποδεχόμαστε τον Χριστό ως Βασιλέα των όλων που βαδίζει προς το Σταυρό και τη θυσίακαι «αόρατα συνοδεύεται από τις αγγελικές δυνάμεις» («ταῖς ἀγγελικαῖς ἀοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν»).
Λίγο πριν τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων ψάλλουμε θριαμβευτικά τον αγγελικό επινίκιο ύμνο «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου. Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου. Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις». Ο ύμνος αυτός σημαίνει : «Άγιος, Άγιος, Άγιος είσαι Κύριε των Δυνάμεων· γεμάτος ο ουρανὸς και η γη απὸ τη δόξα σου. Σώσε μας, ύψιστε Θεέ· ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου. Σώσε μας, ύψιστε Θεέ».
Σε όλες τις ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας ζητάμε από τον Θεό να μας στείλει στο δρόμο της ζωής μας «ἄγγελον εἰρήνης, πιστόν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», και στην απόλυση –λίγο πριν το «Δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν…»- επικαλούμαστε την προστασία «τῶν τιμίων ἐπουρανίων δυνάμεων ἀσωμάτων». Στον εβδομαδιαίο λειτουργικό κύκλο των Aκολουθιών, η Δευτέρα είναι αφιερωμένη στους Αγγέλους.
Στην παράδοση της Εκκλησίας είναι πολύ ζωντανή η αίσθηση ότι οι Άγιοι Άγγελοι βοηθούν τον Ιερέα στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας, ενώ ένας Άγγελος είναι πάντοτε φύλακας της Αγίας Τράπεζας, στην οποία βρίσκεται το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
- Έχω ακούσει ότι έχουμε όλοι τον φύλακα Άγγελό μας. Είναι αλήθεια αυτό;
Όλοι μας έχουμε δίπλα μας τον φύλακα άγγελό μας, ο οποίος μάς προστατεύει και μας καθοδηγεί. Κατά την παράδοση της Εκκλησίας μας, ο φύλακας άγγελος δίνεται στον άνθρωπο στο Βάπτισμά του. Ο Ιερέας που μας βάπτισε, διάβασε και μια πολύ όμορφη Ευχή, προσευχή δηλαδή, που παρακαλεί τον Θεό ως εξής για τον νεοβαπτισμένο : «Συνόδευέ τον στη ζωή του με φύλακα άγγελο, για να τον λυτρώνει από κάθε παγίδα του διαβόλου, από κάθε προσβολή του πονηρού». Ο Άγγελός μας κατευθύνει τον καθένα μας στην εκκλησία, στην προσευχή, στη μετάνοια, μας παρηγορεί στις στενοχώριες της ζωής και μάς προτρέπει στα καλά έργα.
Ένα παλαιό βιβλίο, ο «Ποιμήν του Ερμά» λέει για τον φύλακα άγγελο μας: «Είναι τρυφερός, σεμνός, πράος και ειρηνικός. Έρχεται στην καρδιά του ανθρώπου και τον διδάσκει για τη δικαιοσύνη, την αγνότητα, τη σεμνότητα, την καλοσύνη… για κάθε έργο αγαθό και κάθε αρετή».
Όσοι διαβάζουμε το βράδυ στην προσευχή μας το Απόδειπνο, γνωρίζουμε αυτήν την πολύ όμορφη προσευχή προς τον φύλακα Άγγελό μας, που αρχίζει ως εξής «Ἅγιε Ἄγγελε, ὁ ἐφεστὼς τῆς ἀθλίας μου ψυχῆς καὶ ταλαιπώρου μου ζωῆς, μὴ ἐγκαταλίπῃς με τὸν ἁμαρτωλόν…».
- Ο φίλος ο Μιχάλης και η ξαδέλφη μου η Αγγελική γιορτάζουν στις 8 Νοεμβρίου. Τι είναι αυτή η ημέρα;
Ο Θεός, όταν δημιούργησε τους Αγγέλους, τους έδωσε απόλυτη ελευθερία. Η διαρκής θέα του προσώπου του Θεού τούς ωθούσε σε μία συνεχή ανοδική πορεία προς την πνευματική τελειότητα. Εάν ήθελαν, μπορούσαν να μείνουν σταθεροί στην αγιότητα για την χωρίς τέλος κατανόηση της δόξας του Θεού.
Ένας από τους αγγέλους, ο Εωσφόρος, το όνομα του οποίου σημαίνει «αυτός που φέρνει το φως», δεν αρκέστηκε σε όσα τού έδωσε ο Θεός, υπερηφανεύθηκε, αρνήθηκε τη σταδιακή πρόοδο και απαίτησε την άμεση εξομοίωσή του με τον Θεό. Ηγήθηκε μιάς μικρής ομάδας στασιαστών αγγέλων, οι οποίοι δεν ήθελαν να υπακούσουν στον Θεό και επαναστάτησαν. Αποτέλεσμα της αποκοπής τους από τον Θεό ήταν η πτώση τους. Γέμισαν κακία, στερήθηκαν την αληθινή ζωή, έγιναν πνεύματα νεκρά, προσθέτοντας διαρκώς κακία πάνω στην κακία τους. Έτσι, οι στασιαστές άγγελοι από φωτεινοί και άγιοι μετατράπηκαν σε σκοτεινούς και πονηρούς δαίμονες.
Την ώρα της πτώσης τους, συγκεντρώθηκαν όλα τα επουράνια Τάγματα και τότε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ στάθηκε στο κέντρο και αναφώνησε: «Πρόσχωμεν» , (δηλ. «ας προσέξουμε»), και συνέχισε:«Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου Θεοῦ». Δηλαδή «Ας σταθούμε με προσοχή· ας σταθούμε με φόβο και σεβασμό προς τον Θεό». Οι άγιοι Άγγελοι πράγματι στάθηκαν προσεκτικοί και πιστοί προς τον Θεό, ύμνησαν με δυνατή φωνή τον Κύριο και δεν ακολούθησαν την πονηρή σκέψη του Εωσφόρου.
Το γεγονός αυτό της προσεκτικής στάσης των Αγγέλων απέναντι στην οδυνηρή πτώση των δαιμόνων η Εκκλησία μας τιμά κάθε χρόνο στις 8 Νοεμβρίου. Είναι η Σύναξη των αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων των ασωμάτων δυνάμεων. Σύναξη σημαίνει συγκέντρωση, συνάθροιση.
Από τότε όλοι οι Άγγελοι, που δεν ακολούθησαν τον Εωσφόρο στην αποστασία του, απέκτησαν το χάρισμα να μην κινούνται καθόλου προς το κακό, γνωρίζοντας πλέον ότι ο δρόμος που οδηγεί στην ομοίωση με τον Θεό δεν είναι η έπαρση, αλλά η ταπείνωση.