"ότι ουκ έστιν εν τω θανάτω ο μνημονεύων σου· εν δε τω 'ᾼδη τις εξομολογήσεταί σοι;" (Ψαλμ. στ' 6)
Διανύουμε ήδη την εβδομάδα των Απόκρεω, κατά τήν ὁποία αποκρεύουμε, δηλαδή τρώμε γιά τελευταία φορά κρέας πριν το Πάσχα, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής βέβαια.
Τις δύο αυτές ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή των Απόκρεω, αφιερώνουμε την νηστεία στους κεκοιμημένους μας, καθώς το Σάββατο πριν από την Κυριακή τῆς Απόκρεω, είναι αφιερωμένο σε εκείνους, γι αυτό λέγεται - «Σάββατο των Ψυχῶν» ή Ψυχοσάββατο.
Είναι μια πνευματική θυσία για χάρη τους και προς τιμήν τους, αφού εκείνοι πλέον δεν μπορούν, ούτε να μνηστεύσουν, ούτε να προσευχηθούν, ούτε να εξομολογηθούν, ούτε να εκκλησιαστούν, ούτε να κοινωνήσουν.
Διότι δεν είναι άρτιοι άνθρωποι με σώμα και ψυχή. Η ψυχή τους μόνον ζει και αναμένει να ενωθεί με το σώμα, το οποίο, κοιμάται μέχρι την ανάσταση κατά την Δευτέρα Παρουσία.
Με την προσευχή μας για τους κεκοιμημένους και την φιλανθρωπία μας στο όνομά τους εκδηλώνουμε την αγάπη μας, παρακαλώντας για την ανάπαυση των ψυχών τους στο φως και τη χάρη του Κυρίου και κυρίως για την συγχώρηση των αμαρτιών τους.
Ἡ Εκκλησία, χωρίς να το διδάσκει, έχει την πεποίθηση, ότι δύναται να αλλάξει την κατάσταση τῆς ψυχής μέ δυνατή προσευχή καί ικεσία πρός τόν Χριστό καί έργα αγάπης, όταν ο άνθρωπος δεν έφυγε αμετανόητος!
Το ερχόμενο Σάββατο λοιπόν είναι το πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα του έτους (το δεύτερο επιτελείται το Σάββατο πριν ἀπό την Κυριακή τῆς Πεντηκοστής).
Ο λόγος όμως, για τον οποίο ἡ Εκκλησία μας καθιέρωσε τά ιδιαίτερα Ψυχοσάββατα, ἐνῶ όλα τά Σάββατα είναι αφιερωμένα στους νεκρούς, είναι ὁ ἐξής:
Ἐπειδή πολλοί κατά καιρούς ἀπέθαναν μικροί ή στήν ξενιτιά ή στή θάλασσα ή στά ὄρη και τους κρημνούς ή και ἐπειδή μερικοί ζοῦσαν μόνοι τους καί δέν εἶχαν ἀπογόνους ἤ συγγενεῖς ἤ ἀνθρώπους νά τούς ἀγαποῦν καί ἔτσι δεν ἀξιώθηκαν τῶν διατεταγμένων μνημοσύνων, «οἱ θεῖοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αὐτό ὑπέρ πάντων τῶν ἀπ' αἰῶνος εὐσεβῶς τελευτησάντων Χριστιανών»!